آندومتریوز چیست ؟ آندومتریوز، یک بیماری مزمن و تخمیناً هورمونی-بیولوژیک است که با رشد بافت مشابه بافت رحم (بافت غیره رحمی) در خارج از رحم همراه است. این وضعیت عمدتاً در ناحیه لگن تحتانی، از جمله تخمدان‌ها، لوله‌های رحم، بافت‌های روده و مری، به صورت ضایعاتی یا عقدی گسترش می‌یابد.
علت دقیق آندومتریوز مشخص نشده است، اما نظریاتی اشاره به مکانیسم‌های مختلفی دارند. نقش عوامل ژنتیکی و هورمونی در پیش‌آمد این وضعیت مورد توجه است. افزون بر این، تحریک‌های التهابی و ایمنی‌ای نیز به عنوان ممکن‌ترین عوامل مؤثر در رشد بافت‌های غیره رحمی مطرح شده‌اند.
آندومتریوز باعث می‌شود که بیماران با درد‌های شدید ناحیه لگنی، عادات قاعدگی نامنظم و خونریزی شدید غیرطبیعی مواجه شوند. همچنین، مشکلات ناباروری نیز معمولاً در ارتباط با این وضعیت قرار دارند. تشخیص این بیماری عمدتاً با استفاده از تاریخچه بالینی، افزون بر بررسی‌های تصویری مانند سونوگرافی و مرور لاپاروسکوپی صورت می‌گیرد.
برای مدیریت آندومتریوز، انتخاب درمان بستگی به شدت علائم، سن بیمار، میزان تمایل به بارداری در آینده و سایر عوامل دارد. درمان‌های مختلفی از جمله داروها، جراحی لاپاروسکوپی برای برداشتن بافت‌های غیره رحمی و در موارد شدیدتر، حتی جراحی باز، به کار می‌روند.
با توجه به پیچیدگی و تأثیرات طولانی‌مدت آندومتریوز بر سلامتی، مطالعات بیشتر در زمینه علت‌ها، مکانیسم‌ها و راه‌های بهبود و مدیریت این بیماری ادامه دارند.
علائم آندومتریوز
علائم آندومتریوز ممکن است متنوع و تفاوت‌هایی داشته باشند، اما برخی از علائم شایع عبارتند از:
- درد شدید ناحیه لگنی: درد قاعدگی شدید که ممکن است در طول ماه‌های قاعدگی افزایش یابد و در مواقع شدید، تا حدی باعث محدودیت فعالیت‌های روزمره می‌شود.
- خونریزی نامعمول: خونریزی شدیدتر و غیرمعمول در دوره قاعدگی، ممکن است نشانه آندومتریوز باشد.
- عوارض بر روی سیستم گوارشی: رشد بافت‌های غیره رحمی در نزدیکی روده‌ها و مری می‌تواند به علائمی مانند درد شکمی، تغییر در عادات روده‌ای و نفخ منجر شود.
- عوارض بر روی سیستم ادراری: بافت‌های غیره رحمی در نزدیکی مثانه و لوله‌های ادراری ممکن است علائمی مانند درد ادراری، ادرار راه رفتن در شب و احساس فشار در منطقه پایین شکم ایجاد کند.
- مشکلات ناباروری: آندومتریوز می‌تواند به عدم توانایی باروری منجر شود و مشکلات در فرآیند تخمک‌گذاری و ترکیب تخمک و اسپرم ایجاد کند.
لازم به ذکر است که علائم آندومتریوز ممکن است به صورت مشابه با بسیاری از بیماری‌های دیگر نیز باشند. اگر علائم مشابهی تجربه می‌کنید یا نگران هستید، بهتر است به پزشک مراجعه کرده و تشخیص دقیق توسط حرفه‌ای در زمینه انجام شود.
علائم سرطان آندومتریوز
علائم سرطان آندومتریوز ممکن است به طور اولیه غیرخصوصی باشند و با سایر مشکلات نیز اشتباه گرفته شوند. اما علائم ممکن شامل موارد زیر می‌شود:
- خونریزی نامعمول: خونریزی غیرمعمول در طول دوره قاعدگی یا خونریزی بعد از دوران توقف قاعدگی (منوپوز) می‌تواند نشانه سرطان آندومتریوز باشد.
- تغییرات در الگوی قاعدگی: تغییر در مدت، شدت یا منظمیت دوره قاعدگی ممکن است نشان دهنده مشکلاتی باشد.
- درد شکمی یا لگنی: درد مداوم یا ناگهانی در منطقه شکم یا لگن نیز ممکن است به سرطان آندومتریوز اشاره کند.
- افزایش حجم شکم: افزایش غیرمعمول در اندازه شکم یا تورم می‌تواند نشانه باشد.
- افزایش وزن بدون دلیل: افزایش وزن بدون تغییر در رژیم غذایی یا سطح فعالیت نشانه مشکلات ممکن است.
درمان خانگی آندومتریوز
درمان آندومتریوز معمولاً نیازمند مشورت با پزشک تخصصی است و به دلیل جدایی نشانه‌های آن از بیماری‌های دیگر، خودتروداری به درمان خانگی توصیه نمی‌شود. با این حال، تغییرات در سبک زندگی و مراقبت‌های پیشگیرانه ممکن است در مدیریت علائم آندومتریوز مفید باشند:
- تغذیه سالم: مصرف میوه‌ها، سبزیجات، مواد غذایی کم چرب و فیبر بالا می‌تواند به حفظ سلامت آندومتر کمک کند.
- تنظیم وزن: حفظ وزن مناسب از طریق تغذیه مناسب و فعالیت بدنی منظم می‌تواند به بهبود وضعیت آندومتر کمک کند.
- فعالیت بدنی: انجام ورزش‌های مناسب و تمرینات استراحتی می‌تواند به کاهش درد و بهبود علائم کمک کند.
- کنترل استرس: مدیریت استرس از طریق روش‌های تنفسی، یوگا یا تمرینات تأملی ممکن است مفید باشد.
- تحت نظر پزشک: در صورتی که پزشک توصیه کند، مصرف داروها و هورمون‌ها می‌تواند برای مدیریت علائم آندومتریوز مورد استفاده قرار گیرد.
در هر صورت، بهترین راه اقدام این است که با پزشک تخصصی مشورت کنید تا تشخیص دقیق گرفته شود و در صورت نیاز، برنامه درمانی مناسب برای شما تعیین شود.
جراحی آندومتریوز به روش لاپاراسکوپی
تشخیص آندومتریوز
تشخیص آندومتریوز به وسیله پزشک تخصصی انجام می‌شود و ممکن است شامل چند مرحله باشد. برخی از روش‌های استفاده شده برای تشخیص آندومتریوز عبارتند از:
- تاریخچه پزشکی: پزشک شما ابتدا به تفصیل از علائمی که تجربه می‌کنید، سوابق بهداشتی، تاریخچه قاعدگی و عادات جنسی شما پرسش خواهد کرد.
- بررسی فیزیکی: پزشک با انجام بررسی فیزیکی از ناحیه شکم و لگن، می‌تواند نشانه‌های ممکن آندومتریوز را تشخیص دهد.
- تصویربرداری: سونوگرافی بافت‌های لگن توسط پره خود را توصیف می‌کند. این تصویربرداری ممکن است به نمایش رساندن بافت‌های غیره رحمی، تخمدان‌ها و سایر اجزای لگن کمک کند.
- لاپاروسکوپی: این روش جراحی مینیمالیستی است که به وسیله لاپاروسکوپ (دستگاهی با لنز و دوربین) انجام می‌شود. پزشک می‌تواند با استفاده از لاپاروسکوپ به صورت مستقیم داخل لگن شما برود و بافت‌های غیره رحمی را مشاهده و ارزیابی کند.
- بیوپسی: در برخی موارد، پزشک ممکن است نمونه بافت از منطقه مشکوک را برداشته و به آزمایشگاه ارسال کند تا تشخیص دقیق‌تر از وضعیت بافت‌ها دریافت کند.
تشخیص آندومتریوز به دقت از طریق پزشک تخصصی انجام می‌شود تا در صورت نیاز برنامه درمانی مناسب تعیین شود.